کورتەیەک
پ.د. یاسین خالد حەسەن -سەردەشتی-
كورتەیەك لە ژیان و بەرهەمەكانی
نووسینی: ئامانج نازم بیجان لە رێکەوتی 3 - 7 - 2019
خوێندكاری دكتۆرا – ڕووسیا «شاری ڤارۆنێژ»
زانكۆی حكومی ڤارۆنێژ – كۆلێجی مێژوو
دیدار لە ڕێی فەیسبوکەوە
یەكەم: كورتەیەك لە ژیان و قۆناغەكانی خوێندنی
ناوی تەواوی یاسین كوڕی حاجی خالدی مەلا حەسەنی مەلا مارفە و نەوەی «ابن الحاج»ی ئالانی سەردەشتییە. هەرچەندە لە دوو سەرچاوەی جیاوازدا، نازناوی «یاسین ڕەوەند» هاتووە و لە چەند بەرهەمێكی خۆیدا، نازناوی «كوردیار»ی بەكار هێناوە، بەڵام هەر بە «یاسین سەردەشتی» ناوی ڕۆیشتووە. وەكوو خۆی لە ژمارە «178 - 179»ی گۆڤاری «سلێمانی» – «ئەیلولی یەكەم»ی ساڵی «2016» و لە لاپەڕەی «66»دا بۆمانی دەگێڕێتەوە: لە سەردەمی شكوفەی دەسەڵاتی بابانییەكان دا، ڕوویان لە باشووری كوردستان كردووە. بنەماڵەكەیان ڕۆڵی دیاری لە ژیانی ئایینی و فەرهەنگی و ئابووری ئەو قۆناغەی گەشەكردن و وەرچەرخانی شاری سلێمانی پایتەختی میرنشینی بابان هەبووە. لە كاتی پەرەگرتنی ڕۆڵی بازرگانی سلێمانی، لە كۆتایی سەدەی نۆزدەوە، پیشەی توتنچێتی و بازرگانیی توتنیان ئەنجام داوە. شیاووی باسە، تەنانەت باوكیشی واتا «حاجی خالد»، هەتاوەك و ناوەڕاستی حەفتاكانی سەدەی بیستەم، بەو كارەوە سەرقاڵ بووە. یاسین سەردەشتی، لە ڕۆژی «16»ی مانگی «ئادار»ی ساڵی «1970»ی زایینی، لە شاری سلێمانی و لە گەڕەكی «سلێمانی تازە» لە دایك بووە. قۆناغی سەرەتایی، لە قۆتابخانەی «گۆران» و «كانیسكان» و ناوەندی و دواناوەندیشی لە «سەڵاحەددین» لە هەمان شاردا تەواو كردووە. لە ساڵی خوێندنی «1987 - 1988» لە «زانكۆی تەكنەلۆجی» لە شاری بەغدادی پایتەختی عێراق، لە بەشی ئەندازیاری میكانیك وەرگیراوە. بەڵام بە هۆی بارودۆخی نالەباری سیاسییەوە، لەو ساڵەدا لە زانكۆ «فەسڵ» كراوە و لە خوێندن دابڕێندراوە. ئاشكرایە لەو سەردەمانەدا، خوێندن و دامەزراندن بۆ عەرەبێكی عێراقی ئاسان نەبوو ئەگەر ئەندام نەبووبێت لە حیزبی بەعس، چ جای بۆ كوردێكی بێلایەنی خەڵكی شاری سلێمانی!
دواتر دەگەڕێتەوە بۆ كوردستان و لە زانكۆی سەڵاحەددین - هەولێر، لە كۆلێجی ئاداب – بەشی مێژوو وەردەگیرێت و لە ساڵی «1993» بە «پلەی یەكەم» لەسەر ئاستی هەموو كۆلێجەكە، بڕوانامەی بەكالۆریۆسی لە زانستی مێژوودا بەدەست ئەهێنێت. ساڵی «1995» لە هەمان بەش و كۆلێج دا، بە سەرپەرشتی ڕەوانشاد «پ.ی.د. ئەحمەد عوسمان ئەبو بەكر» (1930 - 2014)، بە پلەی «زۆر باشە» بڕوانامەی ماستەری لە مێژووی نوێ و هاوچەرخ دا بەدەست هێناوە. ماستەرنامەكەی لە ژێر ناوی «كردستان الشرقیە - دراسە فی الحركە التحرریە القومیە فیما بین الحربین 1918 - 1939» دا بووە. شیاووی باس لێوەكردنە، خوێندنی باڵا لە بەشی مێژووی زانكۆی سەڵاحەددین – هەولێر، بۆ یەكەم جار لە ساڵی خوێندنی «1987 - 1988» كرایەوە. لە پاش ڕاپەرینی بەهاری ساڵی «1991» دا، بەشی مێژووی كۆلێجی ئاداب - زانكۆی سەڵاحەددین – هەولێر، تاكە دەزگەی زانستیی بواری مێژوو بوو لە كوردستان دا. ساڵی خوێندنی «1992 - 1993»، خوێندنی ماستەر كرایەوە، بەڵام دیارە بە هۆی نەبوونی مامۆستا و پسپۆڕی پێویست لە بواری مێژووی نوێ و هاوچەرخ دا، ئەو ساڵە تەنها مێژووی ئیسلامی - (سەدەكانی ناوەڕاست» خوێندرا. پاشان ساڵی دواتر و لە ساڵی خوێندنی «1993 - 1994»، ئەو بەشە كراوەتەوە و چەند مامۆستایەك لەوێ ئەو بەشەیان بەڕێوە بردووە، وەك و بەڕێزان: ڕەوانشاد «پ.ی.د. ئەحمەد عوسمان ئەبوبەكر» و «پ.ی.د. دلێر ئیسماعیل حەقی شاوەیس» و «پ.ی.د.عوسمان عەلی». بەو هۆیەوە توانییان ماستەر بۆ بەشی مێژوو نوێ و هاوچەرخ بكەنەوە. جێگەی ئاماژەبۆكردنە، ئەمە بۆ یەكەم جار ئەبێت لە زانكۆی سەڵاحەددین - هەولێر و هەموو كوردستان ماستەر لەم بوارەدا بكرێتەوە، دیارە نۆبەرەی ئەم بەش و پسپۆڕییەش «پ.د. یاسین سەردەشتی» و «پ.د. سەعدی عوسمان هەروتی» ئەبێت. ساڵی «2002»، هەر لە هەمان بەش و كۆلێج دا و دیسانەوە بە سەرپەرشتی خوالێخۆشبوو «پ.ی.د. ئەحمەد عوسمان ئەبوبەكر»، بە پلەی «زۆرباشە» بڕوانامەی دكتۆرای لە مێژووی نوێ و هاوچەرخدا وەرگرتووە. تێزی دكتۆراكەی بە ناوی «كوردستانی ئێران - 1939 - 19179» – لێكۆڵینەوەیەكی مێژوویی لەسەر جوڵانەوەی ڕزگاریخوازی نەتەوەیی گەلی كورد پێشكەش كردووە. ئەگەر بە هەڵەدا نەچین، ئەمە یەكەم تێزی دكتۆرایە بە زمانی كوردی نووسرابێت لە كوردستاندا و دووجار لە شێوەی كتێب چاپ كراوە.
نێوبراوو پسپۆڕی لە مێژووی نوێ و هاوچەرخی ڕۆژهەڵاتی كوردستاندا هەیە. ئەگەر سەرەنجیش بدەین، نامەی ماستەر و تێزی دكتۆراكەشی تەواوكەری قۆناغێكی گرنگی مێژوویی ڕۆژهەڵاتی كوردستانە.
جگە لەمەش، نێوبراو چەندین كاری زانستیی لە بواری نووسین و وەرگێڕان لەو بارەیەوە بەرهەم هێناوە. لە ساڵانی «1996 - 2002» بووە بە مامۆستا، لە بەشی مێژووی كۆلێجی ئادابی زانكۆی دهۆك، لە هەمان كات دا بڕیاردەری زانستی بەشەكەش بووە. ساڵی «2002» دەگەڕێتەوە بۆ شاری سلێمانی و لە نێوان ساڵانی «2004 - 2005» سەرۆكی بەشی مێژووی كۆلێجی زانستە مرۆڤایەتییەكانی زانكۆی سلێمانی بووە. ساڵی «2003» ژیانی هاوسەرگیری كردووە و خاوەنی سێ «3» كچە بە ناوەكانی «ئارین، نارین و لەرین».
شیاووی باسە، دكتۆر یاسین سەردەشتی لە پاڵ ئەركی وەك و مامۆستای زانكۆ، چ لە ناو زانكۆ و دەرەوەی زانكۆش، ڕۆڵێكی گرنگ و بەرچاوی گێڕاوە لە بەرەوپێشبردنی بزافی زانستیی و ڕۆشنبیریی و زۆر چالاكانە لە چەند شوێنێك دا كاری كردووە، بۆ نموونە: ئەندامی یەكێتی مێژوونووسانی كورد بووە و بەشدار بووە لە یەكەمین كۆنفڕانسی زانستی زانكۆی دهۆك. وە هەروەها سەرۆكی دەستەی دامەزراندنی ڕێكخراوی «CULTURE FORLIFE» بووە، كە لە ساڵی «2003» دامەزراوە، ڕێكخراوێكی سەربەخۆ بووە و بایەخی بە بڵاوكردنەوەی هۆشیاری فەرهەنگی داوە لە كوردستاندا. ئەمە جگە لەوەی لە زانكۆشدا سەرپەرشتی چەندین نامەی زانستیی خوێندنی باڵا «ماستەر - دكتۆرا»ی كردووە لە بواری مێژووی نوێ و هاوچەرخدا. وە لە چەندین لیژنەی گفتوگۆ و هەڵسەنگاندنی نامەی ماستەر و تێزی دكتۆرادا، وەك و ئەندام و سەرپەرشتیار و سەرۆك، لە بەشەكانی مێژوو و كۆمەڵناسیدا بەشدار بووە. وە هەروەها بۆ ماوەی چەندین ساڵ، ئەندامی دەستەی نووسەرانی گۆڤاری زانستیی زانكۆی سلێمانی – «B» و ئەندامی لیژنەی بەرزكردنەوەی پلەی زانستی زانكۆش بووە. ژمارەیەكی زۆر توێژینەوە و وتاری زانستی، لە گۆڤارە زانستی و ئەكادیمییەكانی زانكۆكانی «كوردستان - میسر - ئێران» بڵاوكردۆتەوە و لە چەندین بۆنەی مێژوویی و بەرنامەی دۆكیۆمینتاری دا بە زمانی كوردی و عەرەبی و ئینگلیزی بەشداری كردووە. جێگەی ئاماژە بۆ كردنە، لە كۆتایی ساڵی «2017» دا، پلەی زانستیی بەرز بۆتەوە بۆ «پڕۆفیسۆر». ئەوەندەی ئێمە ئاگادار بین، نێوبراو یەكەم مامۆستای ئەو بەشەیە، كە پلەی زانستیی پرۆفیسۆری وەرگرتبێت.
شیاوی باسە، پڕۆفیسۆر دكتۆر یاسین سەردەشتی، زمانەكانی: كوردی و عەرەبی و ئینگلیزی و فارسی زۆر بە باشی ئەزانێت و چەندین لێكۆلینەوە و بەرهەمی زانستیی لەو زمانانەوە وەرگێڕاوەتە سەر زمانی كوردی، كە بەشی زۆری بەرهەمە زانستییە وەرگێڕانەكانی لە زمانی ئینگلیزییەوەیە. وەك و ئاشكرایە زمان كۆڵەكەیەكی زۆر باش و یارمەتیدەرێكی گەورەیە بۆ مێژوونووس، كە ڕەنگ بێت بۆ ئێمەی كورد ڕاستتر بێت. چونكە بە داخەوە هەتاوەكوو ئێستا، خاوەنی زمانێكی یەكگرتوو نین و كتێبخانەی كوردیش هەژارییەكی گەورەی پێوە دیارە لەو بارەیەوە. جگە لەمانەش، پ.د. یاسین سەردەشتی، هەر لە هەڕەتی لاوێتییەوە بایەخێكی زۆری بە هونەر و وەرزش داوە و سەركەوتنی زۆر باشی بەدەست هێناوە لەو بارەیەوە، بۆیە ئەتوانین بڵێین لە بورای وەرزش و هونەرییشدا، خاوەن بەهرە و توانا و لێهاتووییە.
دووەم: كتێب و بەرهەمە بڵاوكراوەكانی:
کتێبە چاپكراوەكانی
1- صفحات من تاریخ أپوریی كوردستان أبان الحرب العالمیە الاولی–تحقیق تاریخی عن أغتیال الزعیم الاپوری «بنیامین مار شمعون» من خلال النصوص التاریخیە، مراجعە وتقدیم: د. عبدالفتاح علی البوتانی، دهوك، 1999.
2- كوردستانی ئێران–لێكۆڵینەوەیەكی مێژوویی لە جوڵانەوەی ڕزگاریخوازی نەتەوەیی گەلی كورد - (1939 - 1979»، سلێمانی، 2003.
3- هەڵوێستی حیزبی تودە لە حاست كێشەی نەتەوایەتی گەلی كورد لە ئێران - (1941 - 1983»، سلێمانی، 2005.
4- گەلی كورد و بزافی مەشروتەخوازی لە ئێران - (1905 - 1911»، پێداچوونەوە و پێشكەشكردنی: د. دلێر ئیسماعیل شاوەیس، كوردستان، 1999.
5- خوێندنەوەیەكی مێژوویی ڕووداوە نێوخۆییەكانی حیزبی دیموكراتی كوردستان «حدكا» و جوڵانەوە چەكدارانەكەی ساڵانی - (1967 - 1968» لە كوردستانی ئێران، ئامادەكردنی بەڵگەنامە و بڵاوكردنەوەی: شازین هێرش، سلێمانی، 2002.
6- ژیان و تێكۆشانی سیاسی ئەحمەد تۆفیق «عەبدوڵڵا ئیسحاقی»–(1931 - 1973»–لێكۆڵینەوەیەكی مێژوویی بەڵگەنامەییە، سلێمانی، 2007.
7- چەند لاپەڕەیەك لە مێژووی گەلی كورد لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان، بەرگی یەكەم، سلێمانی، 2007.
8- فەرهەنگی ئارین، سلێمانی، 2009.
9- بیرەوەرییەكانی جەمیلی مەردۆخی سەبارەت بە قۆناغێكی گرنگی شۆڕشی كوردستان، سلێمانی، 2016.
10- یەكێتی قوتابیانی ئایینی و مەدەنی كوردستان - (1958 - 1959» - كۆڵینەوەیەكی مێژوویی–سیاسیی، سلێمانی، 2015.
11- پەندنامە، سلێمانی 2010. بە ناوی «كوردیار» ەوە بڵاوكراوەتەوە.
12- سەدیقی ئەنجیری ئازەر - گێڕانەوەی بەسەرهاتی بێسەروشوێنكراوێكی بێ گڵكۆ و مەزار، سلێمانی، 2015.
13- كورتە مێژوویەكی نێربازی لە ڕۆژهەڵاتی ئیسلامیدا، سلێمانی، 2001. بە ناوی «كوردیار» ەوە بڵاوكراوەتەوە.
14- كورتە باسێك سەبارەت بە مێژووی هاوچەرخی عەرەب، سلێمانی، 2013.
كتێبە وەرگێڕانەكانی
1- كورد عەرەب بەریتانییەكان - بیرەوەرییەكانی كاپتن لاین لەمەڕ ڕووداوەكانی باشووری كوردستان - (1919 - 1929»، سلێمانی، 2007. «وەرگێران لە ئینگلیزییەوە»
2- پ.د. وەدیع جویدە، جوڵانەوەیی نەتەوەیی كورد–بنەما و پەرەسەندنی، سلێمانی، 2008. «وەرگێڕان لە ئینگلیزییەوە»
3- ئیریك جەی.زورچەر، مێژووی هاوچەرخی توركیا، سلێمانی، 2009. «وەرگێڕان لە ئینگلیزییەوە»
4- مێژووی هاوچەرخی ئێران، سلێمانی، 2010. «بە هاوكاری لەگەل بەرزانی مەلا تەها»
5- گەراس ئاڕ. ڤی. ستانسفیڵد، كوردستانی عێراق–پەرەسەندنی سیاسی و پشكووتنی دیموكراسیی، سلێمانی، 2010. «وەرگێران لە ئینگلیزییەوە»
6- سۆفیا ئیزابێلا وانچ، پەرەسەندنی شوناسی نەتەوایەتی كورد و ئەگەرەكانی دامەزراندنی دەوڵەتی سەربەخۆی كوردستان، سلێمانی، 2014. «وەرگێران لە ئینگلیزییەوە»
7- مێژووی چەپ لە توركیا، سلێمانی، 2016. «بەهاوكاری لەگەڵ چەند وەرگێڕ و توێژەری دیكە»
8- عەزمی بشارە، شۆڕشناسیی–دەربارەی شۆڕش و شایستەیی بۆ شۆڕش، سلێمانی، 2013. «وەرگێڕان لە عەرەبییەوە بە هاوكاری لەگەڵ بەرزانی مەلا تەها»
9- كریستینا كۆیڤونەن، جەنگی شاراوە لە باكوری كوردستان، چاپی دووەم، سلێمانی، 2011. «وەرگێڕان لە ئینگلیزییەوە»
10- فەریدە كوهی كەمالی، ناسیۆنالیزمی شوانكارەیی–كۆڵینەوەیەكی راڤەكاریی ئابووریی كۆمەڵایەتییانەیە سەبارەت بە پەرەسەندنی سیاسی كوردان لە ئێران، سلێمانی، 2013. «وەرگێڕان لە ئینگلیزییەوە»
ئەو كتێبانەی پێشەكی بۆ نووسیوون و پێیانداچۆتەوە
1- جان جاك ڕۆسۆ، پەیمانی كۆمەڵایەتی، وەرگێڕانی لە عەرەبییەوە: موحەممەد سابر، پێشكەش كردن: د. یاسین سەردەشتی، سلێمانی، 2005.
2- د. ئەفراسیاو هەورامی، ڕووداوەكانی ڕۆژهەڵاتی كوردستان لە چەند بەڵگەنامەیەكی شورەویدا - (1945 - 1947»، پێشەكی و پێداچوونەوە و پەراوێز بۆنووسینی: د. یاسین سەردەشتی، سلێمانی، 2007.
3- سیروان حەمەسەعید حەمەخورشید، پەیوەندییەكانی ئاسوورییەكان و بەریتانیا «1918 - 1932»–لێكۆڵینەوەیەكی مێژوویی–سیاسییە، سەرپەرشتی كردن و پێشەكی بۆ نووسین: د. یاسین سەردەشتی، كەركوك، 2009.
4- شەریف عەلی «هەژاری»، موجاهیدینی خەلق وهەڵوێستی بەرانبەر بە نەتەوەی كورد لە ڕۆژهەڵاتی كوردستاندا - (1964 - 1994»، سەرپەرشتیكردن و پێشكەشكردنی: د. یاسین سەردەشتی، سلێمانی، 2008.
5- عیزەددین ئیبن ئەسیر، تەواوی مێژوو و: زاهیر موحەممەد ڕەشید، پێداچوونەوەی: د. یاسین سەردەشتی، چاپی دووەم، سلێمانی، 2010.
6- پوختەیەكی گرنگ لە مێژووی هیرۆدۆت، و: زانەر موحەممەد، پێشكەشكردن و پێداچوونەوە: د. یاسین سەردەشتی، سلێمانی، 2010.
7- كریستینا كۆیڤونەن، كورد نەتەوەیەكی كۆمەڵكوژكراو و: زاگرۆس ئەحمەد و لەنجە ئەحمەد، پ.د. یاسین سەردەشتی پێشەكی بۆ نووسیووە، چاپخانەی كارۆ، 2019.
8- زانا فەقێ، پارتی سۆشیالستی كورد - پاسۆك(1975 - 1991» - لێكۆڵینەوەیەكی مێژوویی سیاسییە، پ.ی.د. یاسین سەردەشتی پێشەكی بۆ نووسیووە، 2018.
شیاووی باسە، لەم دوو سێ ساڵەی دوایی دا، پ.د. یاسین سەردەشتی، ئیشی لەسەر كۆمەڵێك بەڵگەنامە و ڕۆژنامەی بیانی كردووە و زۆری لە زمانی ئینگلیزییەوە لێ وەرگێڕاون. كە لە شێوەی كتێبی «ئیلكترۆنی–PDF» دا بڵاوی كردۆتەوە. وە هەروەها هەندێك لەو كتێبانەش توێژینەوەی زانستیین. لێرەدا ئەو كتێبانە ئەخەینەڕوو كە نێوبراوو لەو ماوەیەدا بڵاوی كردونەتەوە.
كتێبە ئیلكترۆنییەكان
1- ساڵی كچە هەرمەنی لە ڕۆژنامە ئەوروپیی و ئەمەریكییەكاندا–گێڕانەوەیەكی بەڵگەنامەییە، زانكۆی سلێمانی.
2- فرانك لێنز–ئەو پاسكیلسوارە ئەمریكییەی لە كوردستان بێسەروشوێن كرا، زانكۆی سلێمانی، 2018.
3- چەند كۆڵینەوەیەك سەبارەت بە مێژووی هاوچەرخی كوردستان.
4- كورتە باسێكی مێژووی ئابووری جیهان و كوردستان، زانكۆی سلێمانی، 2019.
5- دراسات تاریخیە معاصرە، جامعە السلیمانیە، 2018.
6- هەواڵی كوردستان و كورد لە بەڵگەنامە و ڕۆژنامە بریتانیی و ئەمەریكییەكاندا، بەرگی یەكەم، زانكۆی سلێمانی، 2018.
7- هەواڵی كوردستان و كورد لە بەڵگەنامە و ڕۆژنامە بریتانیی و ئەمەریكییەكاندا، بەرگی دووەم، زانكۆی سلێمانی، 2019.
8- هەواڵی كوردستان و كورد لە بەڵگەنامە و ڕۆژنامە بریتانیی و ئەمەریكییەكاندا، بەرگی سێیەم، زانكۆی سلێمانی، 2019.
9- وتارگەلێكی ڕەخنەیی مێژوویی، زانكۆی سلێمانی، 2019.
10- هێرشكردنە سەر «میسس مێڵتۆن» لە كوردستان و ئاڵۆزبوونی پەیوندییەكانی عوسمانیی–ئەمەریكیی–لێكۆڵینەوەیەكی بەڵگەنامەیی، زانكۆی سلێمانی.
11- كاكیلۆ «میری كوردستان» یان مەزنە شازادەی ساختەكارانی جیهان، زانكۆی سلێمانی، 2018.
12- ڕۆڵی فاكتەری فەرهەنگیی لە شۆڕشی مەشروتییەتی ئێرانییدا، زانكۆی سلێمانی.
13- العوامل اڵاساسیە فی اندلاع الپورە وسقوگ النڤام الشاهنشاهی فی ایران، جامعە السلیمانیە.
14- موسابەگی موتكان، بەدناوكراوترین دەرەبەگ و سەرۆكخێڵی كورد لە جیهان، زانكۆی سلێمانی، 2019.
ئەو نامەی ماستەر و تێزی دكتۆرانەی سەرپەرشتی كردوون
1- هێمن حەمید خورشید، سیاسەتی ئێران لەهەمبەر عەشیرەتە كوردییەكانی ڕۆژهەڵاتی كوردستان - (1921 – 1941) - توێژینەوەیەكی «مێژوویی - سیاسییە»، نامەی ماستەر، زانكۆی سلێمانی، 2015.
2- ژیلوان لەتیف یار ئەحمەد، هەڵوێستی حیزب و ڕێكخراوە ئۆپۆزسیونە چەپەكانی ئێران بەرانبەر بە دۆزی كورد لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان – (1979 - 1990) – تۆژینەوەیەكی «مێژوویی - سیاسییە»، نامەی ماستەر، زانكۆی سلێمانی، 2017.
3- سنەوبەر سەردار ستار، شێخ عیزەددینی حوسەینی - (1979 – 1989) - لێكۆڵینەوەیەكی مێژوویی سیاسییە، نامەی ماستەر، زانكۆی سلێمانی، 2015.
4- شەیما سەعید حمەلاو كۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتكێشانی كوردستانی ئێران – كۆمەڵە (سازكا) - (1969 – 1988) – توێژینەوەیەكی «مێژوویی - سیاسییە»، نامەی ماستەر، زانكۆی سلێمانی، 2015.
5- ئامانج حەسەن ئەحمەد، پەیوەندی نێوان كورد و ئاسوورییەكان - (1843 - 1933»، تێزی دكتۆرا، زانكۆی سلێمانی، 2015.
6- هاوار میرزا، پەیوەندییەكانی ئێران و ئەمریكا لە نێوان ساڵانی - (1980 - 1991»، تێزی دكتۆرا، زانكۆی سلێمانی، 2019.
جێگەی ئاماژە بۆ كردنە، جگە لەو كتێب و بەرهەمانەی خستمانە ڕوو. پ.د. یاسین سەردەشتی، ناو و باس و كورتەیەك لە ژیان و بەرهەمەكانی، لە چەند كتێبێكدا هاتووە، بۆ نموونە: «جمال بابان، أعلام الكرد، الجز‌و الپانی، اربیل، 2012، ص540». وە هەروەها لە كتێبی «جواد كاڤم البیچانی، التاریخ والمؤرخون الكرد، بیروت، 2012، ص 545 - 546». لەم دوو كتێبەدا، زۆر بە كورتی باسی ژیانی كراوە و چەند نموونەیەك لە كتێبەكانی خراوەتە ڕوو. بە هەمان شێوە لە كتێبی «عەدنان مەلا ساڵح، دەوڵەتی كوردستان لە نێوان خەون و واقیعدا - كۆدیدار، پێشەكی بە پێنووسی دكتۆر نوری تاڵەبانی، پێداچوونەوەی دكتۆر سالار باسیرە، بەرگی یەكەم، سلێمانی، 2012، ل59 - 66»، چاوپێكەوتنێكی نێوبرای تێدایە، لە بارەی دەوڵەتی كوردستانەوە. بەندەش لە لێكۆڵینەوەیەكی زانستیم دا، كە ساڵی «2015» لە شاری «نۆڤەسیبیرسك - ڕووسیا»، بە زمانی ڕووسی بڵاوبوویەوە. لە پێشەكی دا ناوی پێنج لە دیارترین مێژوونووسانی كوردم بردووە، كە ڕۆڵی بەرچاویان هەبووە لە نووسینەوەی مێژووی كورد و كوردستان.
پڕۆفیسۆر دكتۆر یاسین سەردەشتی یەكێك بووە لەو پێنج نموونانە، كە پسپۆری لە میژووی ڕۆژهەلاتی كوردستان دا هەیە. ئەگەر سەرەنج بدەین، لێكۆڵینەوە و كتێبە چاپكراوەكانی پ.د. یاسین سەردەشتی، زۆربەی بابەتەكانی نوێن و پێشتر كاریان لە بارەوە نەكراوە. وە هەروەها شێوازی نووسینیشی، ڕێبازێكی تایبەت بە خۆی هەیە. كە ڕەنگ بێت زانینی ئەو زمانانە كاریگەری هەبووبێت بەسەریەوە. وە هەروەها بۆخۆیشی كاریگەری بەسەر ئەو خوێندكارانەوە بەجێهێشتووە، كە سەرپەرشتیی نامەی ماستەر یاخود تێزی دكتۆرایانی كردووە. تەنانەت لە نووسین و بەكارهێنانی ووشەی كوردیش دا، ئەتوانین بڵێین بە كوردییەكی پاراو و ڕەسەن ئەنووسێت. زانستێتیی و بابەتیبوونی نووسین و توێژینەوەكانی و ڕاوبۆچوونە زاسنتییەكانی وای كردووە بەرهەمەكانی لە زۆربەی نامەی ماستەر و تێزی دكتۆرا و توێژینەوە زانستییەكان دا بەكاربهێنرێت و پشتی پێببەسترێت و وەك و سەرچاوەیەكی زانستیی سوودی لێوەربگیرێت. شیاووی باسە، بەرهەم و كتێبە وەرگێڕانەكانیشی، دیسانەوە دەبینین هەموویان لە زمانی یەكەم و لە ئینگلیزییەوە، بە كوردییەكی پاراو و زمانێكی سادە وساكار وەرگێڕدراون. بە چەشنێك زۆر جار خوێنەر هەست بەوە ناكات، كە بەرهەمێكی وەرگێڕدراو دەخوێنێتەوە. كاتێك بەرهەمێكی زانستیی و ئەكادیمی وەرگێڕ ئەخوێنیتەوە، سەلیقە و توانا و لێهاتوویی وەرگێڕت بۆ دەرئەكەوێت، كە چ ماندوبوون و توانستێك لە پشت ئەم بەرهەمەوەیە. بۆیە ئەتوانین بڵێین بەرهەمە وەرگێڕانەكانیشی، بەهایی زانستیی زۆر بەرزیان هەیە. جێگەی ئاماژەبۆكردنە، پ.د. یاسین سەردەشتی، لەو تەمەنە كەمە دا و لە پاڵ ئەو خزمەتە گەورەیەی بە مێژووی كورد و كوردستانی كردووە، ئەوە ئەهێنێت توێژینەوەی زیاتر لە بارەی كارە زانستییەكانییەوە بكرێت.
«.....»